โภชนาการแม่ กำหนดสุขภาพลูกทั้งชีวิต

ข้อมูลจาก : คนไทย ไกลทุกข์ คู่คิดสร้างสุข พ.ศ.2550 สำหรับทุกคนในครอบครัว โดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
ภาพจาก : pixabay.com

โภชนาการในขณะตั้งครรภ์ถือว่าเป็นจุดวิกฤติที่สำคัญจุดหนึ่ง ทั้งนี้รายงานจากองค์การยูนิเซฟชี้ว่า ภาวะทุพโภชนาการเป็นสาเหตุสำคัญของการตายในทารกและเด็ก อีกทั้งยังเป็นปัจจัยสำคัญที่ขัดขวางพัฒนาการและสติปัญญาของเด็กด้วย โภชนาการที่ดีของแม่ จึงเป็นสิ่งที่ต้องได้รับการเอาใจใส่อย่างจริงจัง
โภชนาการของแม่กำหนดสุขภาพลูกทั้งชีวิต

จากการติดตามศึกษาวิถีชีวิตของคนมากกว่าหนึ่งชั่วคนในหลายๆ ประเทศมีข้อค้นพบที่คล้ายคลึงกันคือ เด็กที่เกิดจากแม่ที่มีปัญหาเรื่องโภชนาการระหว่างตั้งครรภ์ (ภาวะทุพโภชนาการ) เมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ได้แก่ โรคหัวใจและหลอดเลือด เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง

ผลการศึกษานี้นำไปสู่ทฤษฎี fetal orgin hypothesis ซึ่งเสนอว่า ภาวะโภชนาการที่ไม่ดีขณะเด็กอยู่ในครรภ์แม่มีผลต่อการก่อร่างสร้างชีวิตของเด็ก เนื่องจากร่างกายของเด็กไม่อาจใช้สารอาหารที่แม่ส่งผ่านสายรกมาได้อย่างมีประสิทธิภาพ เด็กจึงต้องปรับตัวโดยการเปลี่ยนแปลงระบบการทำงานต่างๆ ของร่างกาย เพื่อให้อยู่รอดในครรภ์ ซึ่งกลายเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่เพิ่มโอกาสการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรังต่างๆ เมื่อเป็นผู้ใหญ่

เหล็ก ไอโอดีน และแคลเซียม จำเป็นยิ่งต่อว่าที่คุณแม่
หญิงตั้งครรภ์และหญิงที่ให้นมบุตรจะต้องการธาตุเหล็กสูง การขาดธาตุเหล็กในช่วงตั้งครรภ์จะทำให้แม่ตกอยู่ในสถานภาพไม่มีกำลัง อ่อนเพลีย และมีความเสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด อีกทั้งหากต้องเสียเลือดมากในขณะคลอดก็อาจถึงแก่ชีวิตได้ ส่วนลูกที่คลอดออกมาจะมีน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ และตัวซีดเร็วกว่าปกติ นอกจากนี้ยังส่งผลให้มีพัฒนาการช้าตามมาด้วย
ในทำนองเดียวกัน เนื่องจากแคลเซียมเป็นธาตุอาหารสำคัญที่เซลล์ของกระดูกต้องการ ว่าที่คุณแม่ที่ต้องแบกน้ำหนักตัวมากขึ้นและต้องแบ่งสารอาหารให้แก่ลูกในการก่อสร้างชีวิตจึงต้องได้รับแคลเซียมอย่างเพียงพอด้วย เพื่อจะทำให้กระดูกทั้งของคุณลูกและคุณแม่แข็งแรง นอกจากนี้ แคลเซียมยังมีส่วนช่วยให้บางระบบของร่างกายทำงานได้อย่างปกติด้วย ไม่ว่าจะเป็นการหดตัวของกล้ามเนื้อ จังหวะการเต้นของหัวใจ การทำงานของระบบประสาท ระดับความเป็นกรด-ด่างของเลือดและเนื้อเยื่อต่างๆ เป็นต้น
ส่วนการขาดสารไอโอดีนในหญิงตั้งครรภ์จะส่งผลให้ลูกที่คลอดออกมาเป็นโรคปัญญาอ่อนหรือโรคเอ๋อได้

สร้างคุณแม่สุขภาพดี ตั้งแต่วัยแรกรุ่น
เรื่องของการเตรียมความพร้อมเพื่อเป็นแม่นับว่ามีความสำคัญมาก ร่างกายของผู้หญิงควรมีความสมบูรณ์อย่างเต็มที่ตั้งแต่ก่อนตั้งครรภ์ เพราะการแก้ไขหรือเสริมสารอาหารขณะตั้งครรภ์นั้นอาจสายเกินไป หรือไม่เพียงพอให้ชีวิตของเด็กในครรภ์มีความสมบูรณ์ได้อย่างที่ควรจะเป็น

เมื่อเด็กหญิงเติบโตเข้าสู่ระยะเจริญพันธุ์ ความต้องการสารอาหารบางชนิดจะเพิ่มสูงขึ้นมากกว่าเด็กชาย เนื่องจากเธอเป็นเพศแม่ผู้ที่จะให้กำเนิดชีวิตคนรุ่นต่อไป ภาวการณ์ดังกล่าวเป็นภาวะตามธรรมชาติ ดังจะพบว่าเด็กหญิงนั้นก้าวสู่วัยรุ่นก่อนเด็กชาย และในช่วงระยะหนึ่งนั้นร่างกายจะเติบโตเร็วกว่าด้วย การสร้างคุณแม่สุขภาพดีจึงจำเป็นต้องเริ่มตั้งแต่เด็กสาววัยแรกรุ่น