ปัญหาข้อเข่าเสื่อม

เป็นปัญหาที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ สาเหตุสำคัญคือการเปลี่ยนแปลงของวัย เมื่อเป็นโรคข้อเสื่อม ผู้ป่วยจะเริ่มปวดบ่อยขึ้นเรื่อยๆ จนกลายเป็นปวดทุกวัน เจ็บทุกครั้งที่เดินลงน้ำหนัก เคลื่อนไหวช้า เดินไม่สะดวก ต้องใช้ไม้เท้า หรือนั่งรถเข็น ความทุกข์ส่วนใหญ่เกิดจากความทรมานทั้งทางกายและทางใจ แม้โรคนี้จะไม่ทำให้เสียชีวิต แต่คุณภาพชีวิตก็ไม่สามารถมีได้เทียบเท่าคนปกติ รูปร่างเข่าอาจจะสังเกตว่า โตขึ้น บวมขึ้นจากการอักเสบบ่อยๆ บางรายที่เป็นมากอาจจะมีขาโก่ง หรือเข่าฝืดติดแข็ง ไม่สามารถขยับได้เหมือนคนปกติ

 กลุ่มเสี่ยงของผู้ที่มีโอกาสโรคข้อเสื่อม คือ ผู้หญิงในวัย 50 ปีขึ้นไป คือ กลุ่มประชากรที่พบว่า มีปัญหาข้อเข่าเสื่อมมากที่สุด โดยจะเริ่มปวดน้อยๆ นานๆ ทีในช่วงแรก จนกระทั่งปวดมากเข้า จึงจะมาพบแพทย์ โดยเฉลี่ยก็ช่วงอายุ 60 ปี ปัจจัยที่ทำให้เข่าเสื่อมเร็วขึ้นคือการใช้ชีวิต คนที่อ้วนมากๆ เข่าก็จะรับน้ำหนักมากขึ้น จะเสื่อมเร็วกว่าคนผอม หรือลักษณะการใช้ชีวิต เช่น เดิน ยืน ตลอดทั้งวัน หรือการขึ้นลงบันไดบ่อยๆ นั่งขัดสมาธิหรือคุกเข่าประจำ ก็จะเพิ่มแรงกดและการเสียดสีที่ผิวข้อบริเวณหัวเข่ามากเกินไป

 การปฏิบัติตัวในชีวิตประจำวันมีความสำคัญมากในการป้องกันข้อเข่าเสื่อม ไม่มีใครหยุดขบวนการที่ร่างกายสูงวัยได้ แต่เราสามารถปฏิบัติตนให้เหมาะสม และชะลอการเสื่อมของข้อเข่าได้แน่นอน ได้แก่ ควบคุมน้ำหนักอย่าให้มากเกินไป จะได้ไม่เป็นภาระต่อหัวเข่าของเราเอง หลีกเลี่ยงการทำงานที่เดินยืนนานๆ ควรสลับการนั่งพักบ้าง เส้นเอ็นจะได้ไม่รับภาระหนักและอักเสบ การวางแผนที่อยู่อาศัยไม่ควรมีลักษณะเป็นตึกสูงแล้วไม่มีลิฟต์ เพราะการเดินขึ้นลงบันได จะทำให้ทรมานจากการปวดเข่ามากขึ้น อาหารใดๆ ไม่มีผลต่อโรคนี้ รับประทานได้หมด  อาหารบำรุงข้อที่พบเห็นแนะนำกันทั้งในสิ่งพิมพ์ และเว็บไซต์ทั้งหมดยังไม่สามารถพิสูจน์ได้ทางการแพทย์ว่าช่วยได้จริง 100%

 เมื่อได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมแล้ว ไม่ต้องวิตกกังวล ในความเป็นจริงแล้วนี่คือการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติในมนุษย์ทุกคนเมื่อสูงวัย หากมีอาการน้อย สามารถรับประทานยาปรับเปลี่ยนชีวิตเน้นออกกำลังกายที่ไม่ลงน้ำหนักที่ขา เช่น ว่ายน้ำ ถีบจักรยาน โดยส่วนใหญ่อาการปวดก็จะทุเลาลง ในรายที่เป็นมาก จนต้องผ่าตัดเปลี่ยนข้อมักจะมาด้วยอาการปวดมาก ปวดทุกวันการผ่าตัดก็คือการใส่ข้อใหม่ ซึ่งเป็นข้อเทียมทางการแพทย์ เข้าไปแทนตำแหน่งข้อเดิมที่เสื่อมสภาพ ปัจจุบันการแพทย์ก้าวหน้า การผ่าตัดข้อเข่าเทียมมีความปลอดภัยและได้ผลดี ในผู้ป่วยที่ไม่อาวุโสมากจนเกินไป และไม่มีโรคประจำตัวอื่นๆ ที่รุนแรง ผลการผ่าตัดมักจะได้ผลดีคือ หายปวด เดินยืนได้สะดวกสบายขึ้น
 
 
นพ.วรวรรธ ศรีนิลทา
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านศัลยกรรมกระดูกและข้อ
โรงพยาบาลมงกุฎวัฒนะ